‘Jij bent altijd de generaal,’ zei Kazuto beduusd. ‘De volgende keer wil ik hem zijn.’
Ichiro stond op en pakte zijn stok. ‘Maar ik lijk meer op de generaal.’
‘Helemaal niet.’ Kazuto sloeg zijn armen over elkaar. Hij was het spuugzat om continu de slechterik te spelen; hij wilde ook eens de held zijn.
[De terugkeer van Layhar – p. 227]
Degene die ‘De terugkeer van Layhar’ hebben gelezen, zullen misschien deze herinnering van Kazuto herkennen. Als kinderen speelden Kazuto en Ichiro scènes na van hun favoriete oorlogsroman. Vorige maand heb ik verteld over het verhaal van de Heike, een oude Japanse oorlogsroman, waar Usei Monogatari van mijn verhaal op is gebaseerd. De favoriete roman van Kazuto en Ichiro is de Ginkoku versie van Usei Monogatari, met als grote held: de generaal. Maar wie is “de generaal”?
Misschien zegt de naam Minamoto no Yoshitsune jullie iets? Hij was kort genoemd in het artikel van vorige maand en is een historisch figuur, dat al voor zijn dood een legende was geworden. Minamoto no Yoshitsune (1159-89) is de halfbroer van Minamoto no Yoritomo, de eerste shogun van Japan. Hoewel Yoritomo de shogun was, is het toch Yoshitsune die populairder is. Er zijn legendes, boeken, theaterstukken, bordspellen, films, en meer, in het teken van Yoshitsune en diens leven. Maar wie was Yoshitsune precies en waarom is hij zo geliefd?
Zijn leven
Yoshitsune was als kind, na de dood van zijn vader Minamoto no Yoshitomo (1123-60), in een klooster geplaatst (Britannica 2019). Hij werd opgeleid tot boeddhistische priester en kwam naar verluidt op een brug bij het klooster Musashibō Benkei tegen (Britannica 2019) – naar wie de leraar van Hana en Kazuto is vernoemd. Yoshitsune versloeg Benkei in een zwaardgevecht waarna de monnik zijn trouwe dienaar werd (Britannica 2019). Als 15-jarige verliet Yoshitsune het klooster en voegde hij zich bij Yoritomo (Britannica 2019). Na zijn overwinning bij Dan no Ura – de zeeslag waarbij de kleine keizer Antoku verdronk – was Yoritomo’s positie als shogun verzekerd (New World Encyclopedia, n.d.).
Ondanks Yoshitsune’s vermeende loyaliteit, wilde Yoritomo hem uit de weg ruimen. In 1189 werd het huis waar Yoshitsune en Benkei aangevallen (New World Encyclopedia, n.d.). Benkei hield naar verluidt de aanvallers lang genoeg tegen om Yoshitsune de kans te geven zijn vrouw en kinderen te doden, en uiteindelijk zelf seppuku (rituele zelfmoord) te plegen (New World Encyclopedia, n.d.). Jaren later stierf Yoritomo doordat hij van zijn paard was gevallen, en het gerucht ging dat hij was geschrokken door de geest van Yoshitsune (New World Encyclopedia, n.d.).
Zijn populariteit
Dus, waarom is hij zo populair gebleven? Tijdens zijn leven werd hij al geroemd om zijn vaardigheden en militaire genie, maar er waren meer figuren die daarom bekend stonden. Wat maakt hem anders? Waarschijnlijk heeft de situatie van zijn dood zijn populariteit een grote boost gegeven. Het verhaal van een man die trouw heeft gezworen aan zijn broer en bruut wordt verraden, is zeker memorabel. In de kern is het iets wat vaker centraal staat in bekende verhalen: iemand krijgt macht en wil het voor zichzelf houden, tot op het punt dat hij zijn eigen familie uit de weg ruimt. Daarnaast is de manier waarop Yoshitsune is gestorven ook belangrijk. Seppuku is sinds zijn oorsprong bewonderd. Het ritueel gaf de persoon die het uitvoerde, veel eer en prestige. De combinatie van deze elementen heeft Yoshitsune als het ware onsterfelijk gemaakt.
Representaties
De spanning op zijn hoofdhuid verlichtte, toen zijn haren vrij langs zijn hoofd en schouders hingen. Zo liet hij het echter niet lang. Hij raapte de lokken weer bij elkaar en maakte deze keer een lage staart in plaats van een knot. (…) Hij liet de staart uiteindelijk los en voelde dat zijn haar bijna tot halverwege zijn rug reikte.
‘Zo kan ik pas echt goed de generaal spelen,’ mompelde Kazuto met een scheve lach. Hij pakte zijn hoed weer en bond hem vast. Het gevlochten rijststro schermde zijn betraande ogen af van de wereld.
[De terugkeer van Layhar – p. 302]
Zoals ik eerder al zei, is Yoshitsune het middelpunt geweest van theaterstukken, films, e.d. Een van de beroemde legendes over zijn leven is meerdere keren verfilmd. In deze legende is Yoshitune op de vlucht voor zijn broer met een groep monniken. Bij een controlepost dreigt hij betrapt te worden, maar Benkei haalt hen uit de nesten.
Een film geregisseerd door Akira Kurosawa – die naam klinkt wellicht bekend in de oren – in 1945, genaamd Tora no O wo Fumu Otokotachi (‘de mannen die op de staart van de tijger stapten’), draait om deze legende. Het kapsel dat Kazuto neemt – de lage staart – om op de generaal te lijken, is gebaseerd op Yoshitsune’s kapsel in deze film. Sterker nog, het gedeelte waar Kazuto zijn kapsel heeft aangepast en zijn hoed weer op doet, is volledig gebaseerd op hoe Yoshitsune er in de afbeelding links uitziet 🙂
Yoshitsune is ook geliefd in het theater. Een bekend theaterstuk genaamd Yoshitsune senbon zakura (‘Yoshitsune en de duizend kersenbomen’) was geschreven voor het poppentheater in 1747, en een kabuki versie volgde het jaar daarna (Wikipedia). Het stuk is in 1985 opgevoerd en opgenomen in Amsterdam. Het staat met ondertiteling op YouTube.
Hopelijk vonden jullie het een leuk artikel 🙂 Hebben jullie verder nog vragen over Yoshitsune of “de generaal” uit mijn boek? Stel ze gerust in de comments!
Nederlands 
English
6 gedachten over “De Generaal: inspiratie van de Japanse held Minamoto no Yoshitsune”