Deze maand vond de jaarlijkse Zilverdag plaats: een dag waarop de auteurs van Zilverbron en Zilverspoor bij elkaar komen voor schrijfworkshops en leuke gesprekken. Zoals altijd heb ik het enorm naar m’n zin gehad, en een van de workshops gaf me zelfs een ideetje voor een blogpost 😀 Django Mathijsen besprak namelijk personages met ons. Hoe maak je een geloofwaardig en consistent personage? Iedereen heeft daar zijn eigen manieren voor en het leek mij leuk om jullie de mijne te vertellen.
De tool die ik gebruik om personages vorm te geven, is de Myers-Briggs Type Indicator. Misschien denken jullie nu ‘huh, wat is dat?’ dus ik zal het even introduceren. Heel kort door de bocht: MBTI is een model dat mensen categoriseert door middel van 16 persoonlijkheidstypen. Dat is echter lang niet alles wat erover te zeggen valt. Sterker nog, door de grote hoeveelheid informatie die ik met jullie wil delen, heb ik besloten het in vieren te hakken en er een blogserie van te maken. Hierna volgt dus nog:
Ik zal dus volgende week de theorie verder uitleggen, waarbij we het meer abstracte terrein betreden. De week daarna zal ik een case study gebruiken om de theorie te verduidelijken en de week dáárna zal ik uitleggen hoe je de theorie kunt toepassen op je personages. Normaal gesproken schrijf ik één artikel per maand, maar aangezien dit een samenhangende serie is, zal er niet meer dan een week tussen zitten. Maar goed, alles op zijn tijd. Nu eerst de introductie.
Wat is MBTI?
MBTI is een classificatiesysteem, ontwikkeld door Katherine Briggs en Isabel Myers (moeder en dochter), voortbouwend op de theorieën van psychoanalist Carl Jung. Volgens deze Type Indicator zijn er 16 persoonlijkheidstypen gebaseerd op je voorkeuren. MBTI tests toetsen je voorkeur voor Introvert/Extravert, Sensing/INtuiting, Thinking/Feeling en Judging/Perceiving. In andere woorden:
Ben je meer introvert of extravert? (I/E)
Ben je meer gericht op de realiteit en details of juist op abstracte ideeën en ‘de samenhang der dingen’? (S/N)
Maak je beslissingen vooral op basis van logica of emoties en principes? (T/F)
Ben je meer van het plannen en organiseren, of juist flexibiliteit en spontaniteit? (J/P)
Zo kan de test je categoriseren als ESFJ, INTP, ENFP, etc. Het sleutelwoord bij deze vragen is ‘meer’, want het is echt een kwestie van gradaties. Je bent niet extravert óf introvert, maar op het spectrum kun je wel meer naar de ene dan de andere kant neigen.
16 Persoonlijkheidstypen
De 8 letters vormen 16 combinaties van 4 letters die je type aanduiden. Deze typen hebben elk een soort algemene naam en zijn verdeeld in 4 groepen:
| Analisten
INTJ – Architect INTP – Logicus ENTJ – Bevelhebber ENTP – Debater |
Diplomaten
INFJ – Advocaat INFP – Bemiddelaar ENFJ – Protagonist ENFP – Campagnevoerder |
| Schildwachten
ISTJ – Logisticus ISFJ – Verdediger ESTJ – Leidinggevende ESFJ – Consul |
Verkenners
ISTP – Virtuoos ISFP – Avonturier ESTP – Ondernemer ESFP – Entertainer |
In de tabel gebruik ik de namen zoals ze op de website 16 Personalities staan. Op die site kun je ook bij elk type een korte beschrijving vinden.
Zeldzaamheid
Niet elk type komt evenveel voor en de percentages kunnen ook per geslacht verschillen. Volgens Careerplanner is de verdeling als volgt:
| Vrouwen | Mannen | ||
| ISFJ | 19,4% | ISTJ | 16,4% |
| ESFJ | 16,9% | ESTJ | 11,2% |
| ESFP | 10,1% | ISTP | 8,5% |
| ISFP | 9,9% | ISFJ | 8,1% |
| ENFP | 9,7% | ISFP | 7,6% |
| ISTJ | 6,9% | ESFJ | 7,5% |
| ESTJ | 6,3% | ESFP | 6,9% |
| INFP | 4,6% | ENFP | 6,4% |
| ENFJ | 3,3% | ESTP | 5,6% |
| ESTP | 3,0% | INTP | 4,8% |
| ENTP | 2,4% | INFP | 4,1% |
| ISTP | 2,3% | ENTP | 4,0% |
| INTP | 1,7% | INTJ | 3,3% |
| INFJ | 1,6% | ENTJ | 2,7% |
| INTJ | 0,9% | ENFJ | 1,6% |
| ENTJ | 0,9% | INFJ | 1,2% |
Gebaseerd op die percentages is het aannemelijker dat je drie vrouwelijke ESFJ personages zou hebben dan drie INFJs… De laatste is immers zeldzamer. Al zegt dit natuurlijk niets over de verdeling binnen vriendengroepen. Men zoekt immers vaak gelijkdenkenden op.
Stereotypen
Een valkuil om in de gaten te houden, is stereotypering. Zoals ik al zei, zijn de geteste voorkeuren niet absoluut. Het zijn uiteinden van een spectrum waar je op ligt.
Niet elke ENFP is een hyperactieve stuiterbal met een aandachtsspanne van 0.1 seconde en een liefde voor de schijnwerpers, zoals het stereotype doet geloven.
Niet elke INTP is een kluizenaar die de hele dag thuis zit te gamen en slechts eens in de bloedmaan sociaal contact heeft.
Niet elke ESTP is een fanatieke sporter en adrenaline junkie, en niet elke INFP is een depressieve schrijver of poëet. Etc. Etc.
Deze stereotypen zijn natuurlijk wel grappig als ze voor humor worden gebruikt, zoals in de comedy sketches van Frank James (echt een aanrader!). Zolang je maar in gedachten houdt dat het niet meer is dan dat: een stereotype. Al kan hij soms wel de spijker op z’n kop slaan…
De meeste websites zullen elk type ook wel met meer nuance presenteren, maar het blijft belangrijk om te onthouden dat je best een bepaald type kan zijn als je niet aan het stereotype voldoet. Je kan een verlegen ENFP zijn, een sociale INTP, een verantwoordelijke ESFP, een egoïstische ESFJ, een artistieke ENTJ of een INTJ met een laag IQ. Je kan ook prima als Sensor (alle typen met een S) een hoogleraar zijn, in tegenstelling tot wat het beeld van Sensors als “niet zo intellectuele” mensen zou doen geloven.
Online tests
Er is aardig wat discussie over hoe valide de MBTI tests zijn, omdat mensen vaak verschillende resultaten krijgen. De theorie wordt als gevolg door velen niet serieus genomen en sommigen denken dat je persoonlijkheidstype kan veranderen. Dit is echter niet helemaal hoe het werkt. Een ander resultaat betekent niet per se dat je een ander type hebt, maar dat je antwoorden op de vragen anders zijn. Dit kan verschillende redenen hebben zoals veranderd gedrag, slechte zelfkennis, etc. Het gebeurt bijvoorbeeld weleens dat ENFJ mannen ENTJ als resultaat krijgen, omdat het sociaal gewenst is dat mannen meer gericht zijn op logica. Voor sommigen werkt de test heel goed en voor sommigen totaal niet, maar dat doet verder niet af aan de theorie die erachter zit.
Wat die tests presenteren is immers de voorkant van het huis dat MBTI heet. Je weet welke kleuren het huis heeft en hoeveel verdiepingen. Op het bordje naast de deur staan de namen van de bewoners en door het raam zie je een beetje van het interieur. Je hebt zo een vaag beeld van wat er aan de binnenkant zit, maar je weet bij lange na niet genoeg.
Hopelijk hebben jullie genoten van deze tour door de voortuin. Volgende week openen we de deur en duiken we dieper de theorie in 😀 We zullen de letters (E/I, S/N, F/T, P/J) achter ons laten en bespreken waar de theorie werkelijk om draait. Tot dan!
Ben je nieuwsgierig naar je eigen type? Je kan hier de test doen!